در پاکستان ارتش هنوز هم نمایش را اجرا می کند نتایج انتخابات ماه گذشته غافلگیرکننده بود اما شوک برای سیستم نبود

در پاکستان ارتش هنوز هم نمایش را اجرا می کند

نتایج انتخابات ماه گذشته غافلگیرکننده بود  اما شوک برای سیستم نبود

محمد اکرام یاور

رای دهندگان پاکستانی خواهان تغییر هستند. در 8 فوریه آنها توبیخ غافلگیرکننده‌ای به قدرت‌هایی که در انتخابات سراسری حضور داشتند بیان کردند. نامزدهای مستقلی که با عمران خان نخست وزیر سابق زندانی و حزب تحریک انصاف پاکستان (PTI) همسو بودند کرسی های متعدد پارلمانی را به دست آوردند و ضربه ای به حزب مسلم لیگ پاکستان (PML-N) و متحدانش وارد کردند. در مورد ارتش که در آستانه رای گیری از PML-N حمایت کرد. از آن زمان PML-N و حزب مردم پاکستان (PPP) برای تشکیل یک دولت ائتلافی گرد هم آمده اند و شهباز شریف از PML-N برای دومین بار به عنوان نخست وزیر در 3 مارس انتخاب شد. هر دولتی که ظهور کند ناظران. نتیجه انتخابات ماه گذشته را حکمی فراتر از شوخی احزاب سیاسی رقیب می دانستند آنها ادعا کردند که پاکستانی ها در تعداد زیادی از ترتیبات ضمنی که به ارتش اجازه می دهد تا حاکمان واقعی کشور باشند را رد می کنند.آنها این کار را با شانس هایی که در برابر آنها انباشته شده بود انجام دادند. همانطور که در بسیاری از دوره های انتخاباتی اتفاق می افتد ارتش تلاش کرد تا اطمینان حاصل کند که رای کاملاً منصفانه نیست. از طریق اقدامات قانونی علیه رهبری آن دستگیری کارگران و حامیان آن و محدودیت در پوشش رسانه ای، شانس PTI را تضعیف کرد. کمیسیون انتخابات پاکستان نیز در تصمیمی که توسط دادگاه عالی این کشور تأیید شد اعلام کرد که حزب تحریک انصاف دیگر نمی تواند از نماد انتخاباتی خود استفاده کند. نمادهای انتخاباتی رای دهندگان را قادر می سازد تا وابستگی های حزبی نامزدها را در برگه های رای کاغذی شناسایی کنند. اجبار نامزدهای همسو با حزب تحریک انصاف به نامزدی بدون نماد خود حمایت از آنها را ضعیف می کند و حزب را از کرسی های اختصاصی برای زنان و اقلیت ها که متناسب با کرسی هایی که احزاب در انتخابات عمومی به دست می آورند محروم می کند. علاوه بر این خدمات اینترنت تلفن همراه و تلفن همراه  ظاهراً به دلایل امنیتی  در روز رای گیری قطع شد و رای دهندگان را از اطلاعات و توانایی هماهنگی محروم کرد. علیرغم این شرایط، نامزدهای همسو با حزب تحریک انصاف 101 کرسی از 336 کرسی مجلس ملی مجلس سفلی پارلمان را به دست آوردند بسیار بیشتر از آن چیزی که هر کسی انتظار داشت و قطعاً بسیار بیشتر از آن چیزی که تشکیلات حاکم می‌خواست.با این حال خواندن بیش از حد در مورد این موفقیت ظاهراً دموکراتیک خطرناک است. همه احزاب سیاسی اصلی پاکستان از جمله حزب تحریک انصاف به طور ضمنی با ارتش معامله می‌کنند که به موجب آن مداخله ارتش در سیاست را تحمل می‌کنند و در واقع به آن تکیه می‌کنند تا بتوانند قدرت را به دست بگیرند و در مقام بقای خود ادامه دهند. این زیربنای رژیم ترکیبی کشور است که در آن احزاب سیاسی ممکن است واقعاً رقابت کنند اما برنده در نهایت به عنوان یک شریک کوچک برای ارتش عمل می کند. تا زمانی که احزاب متوجه نشوند که منافع آنها دیگر با در آغوش گرفتن ارتش پاکستان تامین نمی شود حتی انتخابات مهمی مانند رای فوریه نیز نمی تواند تغییر واقعی ایجاد کند.

مشکل در صندوق های رای

حتی یک ماه پس از انتخابات، نتایج همچنان مورد اختلاف است. حزب تحریک انصاف با استناد به تقلب در شمارش های انتخاباتی در چندین حوزه به دنبال چالش های قانونی و افزایش اعتراضات مردمی است. شکایات این حزب معتبر به نظر می رسد: شبکه مستقل انتخابات آزاد و عادلانه گزارش داد که نمایندگان آن از نظارت بر جمع آوری نتایج در چندین حوزه منع شده اند. PML-N که اکنون به نفع ارتش است زمانی به مسائل مربوط به دخالت در انتخابات حساس بود. در واقع در سال 2018 با شعار “به رای رای دهید” (“به رای احترام بگذارید”) اجرا شد. اما این بار از مداخله ادعایی در شمارش آرا در چندین حوزه انتخابیه در سراسر کشور بهره برده است.میزان رای به حزب تحریک انصاف توسط برخی از تحلیلگران به عنوان یک اعتراض ضد نظام اعلام می شود. با این حال حزب تحریک انصاف با حمایت نظامی به قدرت رسید. بسیاری از تاکتیک‌های به کار گرفته شده علیه حزب در آستانه انتخابات 2024  از جمله پرونده‌های حقوقی با انگیزه سیاسی علیه رهبران آن دستگیری کارگران آن و تشویق نامزدها برای تغییر جناح  به نفع آن علیه PML-N به کار گرفته شد. قبل از انتخابات در سال 2018. علاوه بر این دولت تحت رهبری حزب تحریک انصاف در زمانی که بر سر کار بود، از انواع اقدامات علیه مخالفان و مخالفان که اکنون علیه آن استفاده می شود حمایت کرد. این شامل اصلاحیه ای در قانون پیشگیری از جرایم الکترونیکی در فوریه 2022 بود که افترا به مقامات از جمله ارتش و قوه قضاییه را جرم انگاری کرد. این اصلاحیه بعداً توسط دادگاه عالی اسلام آباد به عنوان مغایر با قانون اساسی رد شد.ارتش در واقع برای رسیدن خان به قدرت ملی در سال 2018 ضروری بود. در پاسخ به تقلب ادعایی در انتخابات آن سال احزاب مخالف از جمله PML-N و PPP تحت عنوان جنبش دموکراتیک پاکستان در سال 2020 متحد شدند. بدتر شدن بحران اقتصادی گشایشی ایجاد کرد. احزاب قطعنامه ای 26 ماده ای منتشر کردند و “نگرانی شدید” خود را در مورد نقش تشکیلات در تحریف سیاست داخلی ابراز کردند. با این حال تا سال 2022 خان اعتماد ژنرال‌ها را از دست داده بود ژنرال‌هایی که از برکناری او در رای عدم اعتماد به رهبری اعضای PDM در پارلمان حمایت کردند. مولانا فضل الرحمن رئیس وقت حزب دموکراتیک خلق ماه گذشته تأیید کرد که برکناری خان با راهنمایی و پشتیبانی ارتش از جمله ژنرال قمر جاوید باجوا که در آن زمان رئیس ستاد ارتش بود طراحی شد. رحمان مدعی شد که باجوا و مدیرکل سابق سرویس‌های اطلاعاتی پاکستان سپهبد فیض حمید در ارتباط مستقیم با حزب دموکراتیک خلق در مورد رای عدم اعتماد بودند. رحمان از آن زمان تا حدی این اظهارات را پس گرفته است اما دولت PDM قطعاً موضع قبلی خود در مورد ارتش را تغییر داده است. از زمان روی کار آمدن در آوریل 2022 دولت لایحه هایی را تصویب کرده است که قانون ارتش و قانون اسرار رسمی را به گونه ای اصلاح می کند که اختیارات ارتش را گسترش می دهد.

قدرت بر اصل

هر حزب سیاسی بزرگ در پاکستان مایل است موضع خود را در مورد ارتش تغییر دهد در صورتی که به آن کمک کند تا مقام خود را به دست آورد. این یک مشکل است. وقتی یک دموکراسی آنطور که باید عمل کند احزاب در برابر رأی دهندگان پاسخگو هستند و انگیزه ای برای پاسخگویی به نگرانی های آنها دارند. این راه کسب قدرت است. با این حال زمانی که ارتش راه های رسیدن به قدرت سیاسی را کنترل می کند همانطور که در پاکستان انجام می دهد، تعهدات دموکراتیک اهمیت کمتری دارد و ارتباط احزاب با رأی دهندگان ضعیف تر می شود. این بدان معناست که احزاب پاکستانی اغلب به شیوه‌هایی برخلاف الزامات انتخاباتی عقل سلیم رفتار می‌کنند. برای مثال احزاب در سازمان‌های داخلی خود سرمایه‌گذاری نمی‌کنند و مرتباً در ارائه سیاست‌های مورد نظر رأی‌دهندگان کوتاهی می‌کنند. به همین دلیل است که احزاب پاکستانی در معیارهای بین المللی ضعیف هستند. در انتخابات اخیر PML-N برای بسیج پایگاه خود کم کاری کرد. مشارکت ملی رای دهندگان در فوریه 48 درصد بود که نسبت به 51 درصد در سال 2018 کاهش داشت. به ویژه حوزه های انتخاباتی در منطقه پنجاب مرکزی  پایگاه سنتی PML-N  کمترین مشارکت را در این استان 49 درصد ثبت کردند. میزان مشارکت در پنجاب شمالی، جنوبی و غربی به ترتیب 52، 53 و 54 درصد بوده است. با توجه به کمپین نسبتاً ضعیفی که توسط PML-N اداره می شود تعجب آور نیست. موفقیت حزب تحریک انصاف در این انتخابات قطعا بازتابی از محبوبیت پایدار خان تعهد کارگران و حامیان حزب و استفاده خلاقانه حزب از رسانه های اجتماعی و فناوری دیجیتال برای دور زدن محدودیت های سرکوبگرانه در شیوه های سنتی مبارزات انتخاباتی در ماه های منتهی به آن است. انتخابات. اما حداقل در پنجاب این داستان به همان اندازه حکایت از رضایت PML-N دارد.یکی دیگر از شکست‌های مشترک همه احزاب جریان اصلی سرمایه‌گذاری ناکافی در بسیج رای دهندگان زن است. پاکستان یکی از بزرگترین شکاف های جنسیتی در مشارکت رای دهندگان را در میان دموکراسی های سراسر جهان دارد. این امر نه تنها به دلیل این واقعیت است که سیاست یک شرکت عمدتاً تحت سلطه مردان است بلکه به دلیل محدودیت‌های اجتماعی بر استقلال و تحرک زنان است. بین سال های 2018 تا 2024 بیش از 11 میلیون زن به فهرست های انتخاباتی اضافه شدند که شکاف جنسیتی در ثبت نام رای دهندگان را کاهش داد. حزبی که استراتژیک فکر می کند سعی می کند با زنان تازه ثبت نام شده تماس بگیرد و آرای آنها را تضمین کند. با این حال هیچ یک از احزاب جریان اصلی در مبارزات انتخاباتی امسال مسائل مربوط به زنان را برجسته نکرد یا اقدامات هدفمندی را برای جلب زنان به پای صندوق های رای انجام نداد. در کشوری با سطوح بالای نابرابری جنسیتی سیاست‌هایی که با هدف از بین بردن این شکاف انجام می‌شود می‌تواند راه درازی داشته باشد. همانطور که یک رای دهنده زن در یک گروه متمرکز در لاهور در سال 2018 گفت “هیچکس در مورد درخواست رای با زنان صحبت نمی کند  تمام تاکتیک های متقاعد کننده و اغوا کننده برای مردان استفاده می شود.” همانطور که شکاف جنسیتی ثابت در مشارکت رای دهندگان در سال 2024 نشان می دهد این تغییر نکرده است. در واقع در چندین حوزه انتخابیه شکاف جنسیتی در مشارکت بسیار بیشتر از حاشیه پیروزی بود. انتخاب عدم تعقیب رای دهندگان بالقوه  چه در حوزه های انتخابیه اصلی و چه در گروه های اجتماعی کم تحرک  فقط در سیستمی معنا پیدا می کند که صندوق های رای راه اصلی رسیدن به قدرت نیست.مسیر رسیدن به قدرت ملی در پاکستان از پرجمعیت ترین استان پنجاب می گذرد که سهم شیر از کرسی های پارلمان را دارد. حزب تحریک انصاف به طور غیرعادی به عنوان یک حزب مردمی در استان شمال غربی خیبر پختونخوا آغاز شد. بدون شبکه های محلی قوی در پنجاب حزب تلاش برای ایجاد سازمان خود را در پیش از انتخابات 2013 متوقف کرد به جای آن انتخاب کرد که رای دهندگان را با حمایت نظامی جذب کند و به شدت به نامزدهای مستقلی که موافق همسویی با حزب بودند تکیه کند. این استراتژی با پیروزی حزب تحریک انصاف در سال 2018 نتیجه داد. اما نامزدهای مستقلی که این حزب بسیج کرد  که بسیاری از آنها وزرای سابق احزاب دیگر بودند  به شدت با پیام حزب “تغییر” در تضاد بودند. اگرچه این حزب از آن زمان از نظر نظامی دور شده است فهرست نامزدهای وابسته به حزب تحریک انصاف که ماه گذشته پیروز شدند هنوز هم بسیاری از این افراد برجسته را در بر می گیرد که طبقه بندی آنها به عنوان “ضد تشکیلات” بیهوده است.

شاخه های سبز امید

سیاست پاکستان گیر کرده است. هیچ حزب جریان اصلی نمی تواند به طور قابل اعتمادی ادعا کند که در برابر نقش ارتش در سیاست ایستادگی می کند و بسیاری متقاعد شده اند که انجام این کار با بقای سیاسی آنها خصمانه خواهد بود. با این حال نشانه هایی وجود دارد که این وضعیت ممکن است در حال تغییر باشد. نمایش ضعیف PML-N در سال 2024 نشان می‌دهد که اتکای از خود راضی به ارتش به‌عنوان پادشاه‌ساز نمی‌تواند ضمانت‌کننده فرمانروایی مردمی باشد. اگرچه احزاب می توانند ترجیحات رای دهندگان را تحت رژیم ترکیبی پاکستان نادیده بگیرند اما به خطر خود آنها را نادیده می گیرند.ارتش هنوز قوی است: در نظرسنجی‌ها از سطح بالایی از اعتماد عمومی برخوردار است و به طور مداوم از محبوبیت بهتری نسبت به هر نهاد دیگری از جمله قوه قضائیه، رسانه‌ها یا دولت برخوردار است. نارضایتی گسترده عمومی از ارتش پس از انتخابات سرنوشت ساز سال 1970 که در آن رای دهندگان نشان دادند که ارتش را با مشارکت بالای تاریخی 63 درصد در اولین انتخابات مستقیم پاکستان پس از استقلال رد کردند، دیده نشده است. جنگ بعدی در سال 1971 که به شکست نظامی پاکستان غربی و استقلال بنگلادش منجر شد با تلاش‌های هماهنگ و تا حد زیادی موفق برای بازگرداندن قدرت نظامی و وجهه عمومی از جمله از طریق افزایش هزینه‌های دفاعی دنبال شد. هنوز خیلی زود است که بگوییم آیا رای حمایت از حزب تحریک انصاف به گزینه مورد حمایت ارتش در انتخابات امسال منعکس کننده تغییر چشمگیر افکار عمومی نسبت به ارتش است یا تصمیمی برای شروع مجازات احزاب به دلیل خدمت به الزامات ارتش.اما تحلیلگران در رسانه های خارجی و داخلی به طور یکسان اعتراضات ضد ارتش را که پس از دستگیری خان به اتهام فساد در سال گذشته و همچنین رای سال 2024 انجام شد به عنوان شواهدی از چنین تغییری مورد تاکید قرار داده اند. این تحولات همچنین ممکن است نشان دهنده تغییر احساسات در پنجاب باشد که به طور سنتی طرفدار نظامی است. با این حال تا کنون حزب تحریک انصاف و حامیان آن به طور کامل از مبارزات طولانی مدت و مخالفت ها علیه افراط نظامی در مناطق پیرامونی پاکستان جدا مانده اند. انتخابات سال 2024 در پس زمینه اعتراضات گسترده به ناپدید شدن اجباری در استان بلوچستان رخ داد و کاروان های تظاهرکنندگان در نهایت به اسلام آباد رسیدند. این آدم‌ربایی‌ها و بازداشت‌های اجباری که ناقض قوانین بین‌المللی است به‌طور سیستماتیک به عنوان ابزاری برای مقابله با شورش توسط نیروهای امنیتی پاکستان از دهه 1980 استفاده شده است. با این حال هیچ یک از احزاب رقابت کننده برای تصدی مقام ملی، معترضان را به رسمیت نشناختند یا مالکیت این موضوع را به دست نگرفتند. همانطور که ماهرنگ بلوچ فعال حقوق بشر در ماه فوریه نوشت: «هیچ یک از احزاب اصلی سیاسی در این کشور موضوع مفقودین را در مانیفست سیاسی خود قرار نداده است زیرا هیچ یک از آنها نمی خواهند ارتش قدرتمند را توهین کنند».

یک ائتلاف بعید

همه احزاب سیاسی بزرگ در مقطعی از دخالت ارتش در سیاست های انتخاباتی ابراز تاسف کرده اند اما در مقطعی دیگر از آن سود می برند. هیچ‌کدام نارضایتی‌های کسانی را که در حاشیه‌ها علیه زیاده‌روی‌های ارتش بسیج شده‌اند، جدی نگرفته‌اند. در واقع زمانی که احزاب خودشان در قدرت هستند تمایل دارند در سرکوب صداهای مخالف شریک شوند و بسیار مشتاق حمایت از راه حل های مبتنی بر امنیت هستند که به ارتش متکی است و نقش آن را بیشتر تقویت می کند.حزب تحریک انصاف در حال حاضر به دنبال مراجعات قانونی و بسیج اعتراضات مردمی علیه تقلب در انتخابات در حوزه های انتخابیه در خیبر پختونخوا، پنجاب و سند است. رهبری حزب ادعا می کند که در واقع بیش از 170 کرسی به دست آورده است که برای تشکیل مستقل دولت کافی است و قول داده است که به تلاش ها برای به دست آوردن سهم واقعی خود ادامه دهد. در همین حال اعتراضات موازی توسط احزاب قوم‌گرای بلوچ و پشتون صورت می‌گیرد که ادعا می‌کنند سهم حق خود را از کرسی‌های تقلب در آرا از دست داده‌اند اگرچه پوشش رسانه‌ای بسیار کمتری دریافت می‌کنند. و تنش ها در بلوچستان و خیبر پختونخوا جایی که اعتراضات انتخاباتی به شدت سرکوب شده است بالا است. برای مثال محسن داور رهبر ملی گرایان پشتون و تظاهرکنندگان دیگر در 10 فوریه در وزیرستان شمالی در حالی که به طور مسالمت آمیز نسبت به تأخیر در انتشار نتایج انتخابات محلی اعتراض می کردند هدف گلوله قرار گرفتند و زخمی شدند. اگر حزب تحریک انصاف واقعاً مایل به موضع گیری در برابر ارتش باشد گشایش واقعی برای ایجاد اتحاد با احزاب قوم گرا و جنبش های مردمی که مدت ها در آن مبارزه بوده اند وجود دارد.این نوع ائتلافی است که برای قرار دادن سیاستمداران منتخب دموکراتیک در موقعیتی قدرتمند در برابر ارتش لازم است. حزبی که فراتر از جنگ قدرت غیرنظامی-نظامی را در مرکز می بیند و از پتانسیل جنبش های مردمی در پیرامون بهره می برد می تواند توازن قدرت را در سیاست پاکستان تغییر دهد. اگرچه در سابقه هیچ یک از احزاب اصلی اندکی وجود دارد که نشان دهد این یک امکان واقعی است اما این تنها امکان برای کسانی است که هنوز به پتانسیل سیاست دموکراتیک اعتقاد دارند. عبارت اردو “Umeed par dunya qaa’im hai” (“جهان بر امید استوار است”) ممکن است در ترجمه ساده به نظر برسد اما تحویل همه چیز است. هنگامی که با خنده‌ای شدید بین پاکستانی‌ها بیان می‌شود هم‌زمان یک کیفرخواست از وضعیت فعلی یک شوخی درونی و یک استراتژی بقا است.

درج یک دیدگاه