مغالطه توافق ابراهیم چرا عادی سازی بدون فلسطینی ها ثبات را برای خاورمیانه به ارمغان نمی آورد؟

مغالطه توافق ابراهیم

چرا عادی سازی بدون فلسطینی ها ثبات را برای خاورمیانه به ارمغان نمی آورد؟

محمد اکرام یاور

تلاش‌های دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده برای تثبیت میراث خود در خاورمیانه حتی قبل از بازپس گیری کاخ سفید به خوبی در جریان بود. جیسون گرینبلات فرستاده سابق ترامپ در خاورمیانه در ماه دسامبر به هزاران نماینده بین‌المللی در مجمع قطر در دوحه گفت: «هیچ راهی وجود ندارد که پرزیدنت ترامپ علاقه‌ای به تلاش برای گسترش توافق‌نامه آبراهام نداشته باشد». توافقنامه آبراهام، مجموعه ای از قراردادهای عادی سازی که در سال 2020 توسط اسرائیل و بحرین، مراکش و امارات متحده عربی امضا شد، دستاورد سیاست خارجی ترامپ از اولین دوره ریاست جمهوری او باقی مانده است و هم پیمانان و هم مخالفان سیاسی سرسخت او از جمله از آن استقبال کردند رئیس جمهور سابق جو بایدندر واقع بایدن نه تنها از صمیم قلب توافق های آبراهام را پذیرفت بلکه به دنبال آن بود که با حصول توافقی مهم با عربستان سعودی قدرتمندترین و با نفوذترین کشور عربی بر اساس آن توافق کند. پیشنهاد بایدن این بود که در ازای عادی‌سازی بین اسرائیل و عربستان سعودی سعودی‌ها به ارتقای بزرگی در مشارکت استراتژیک با ایالات متحده همتراز با متحد ناتو دست پیدا کنند. توافق اسرائیل و عربستان بزرگترین پیشرفت در دیپلماسی اعراب و اسرائیل از زمانی است که مصر با جهان عرب شکسته شد و اولین کشور عربی بود که در سال 1979 پیمان صلح با اسرائیل امضا کرد و راه را برای دیگر کشورهای عرب و مسلمان هموار کرد. برای دنبال کردن.با این حال این رویکرد به صلح اعراب و اسرائیل مشروط به کنار گذاشتن مسئله فلسطین است تا سال 2020 اجماع کشورهای عربی بر این بود که عادی سازی روابط با اسرائیل تنها پس از ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی انجام می شود. بنابراین تصمیم بحرین، مراکش و امارات متحده عربی برای شکستن صفوف به طور موثری از فلسطینیان یک منبع مهم اهرم فشار علیه اسرائیل را ربود از آن زمان حمله حماس در 7 اکتبر به اسرائیل در سال 2023 و جنگ ویرانگر اسرائیل در غزه، مسیر اسرائیل-سعودی را عملاً از مسیر خارج کرده است در یادآوری صریح که مسئله فلسطین را نمی توان نادیده گرفت یا تابع عادی سازی اعراب و اسرائیل کرد.علیرغم این موانع ترامپ مشتاق است کاری را که در دوره اول ریاست جمهوری خود آغاز کرده بود و بایدن پیش برد با بستن یک توافق بزرگ آمریکا، اسرائیل و عربستان در بازگشت به دیدگاه اولیه توافق ابراهیم ​​که شامل ارتقای اسرائیل و ارتقاء اسرائیل است به پایان برساند. تحقیر فلسطینی ها همه نشانه ها نشان می دهد که ترامپ همچنان بر این باور است که ادغام اسرائیل در منطقه برای رهبران عرب اهمیت بیشتری دارد تا دلیل آزادی فلسطین. به گفته گرینبلات این اشتباه است که «تصور کنیم که درگیری اسرائیل و فلسطین همه چیز است و اگر همه چیز بین اسرائیل و فلسطینیان حل شود، همه چیز در خاورمیانه عالی خواهد بود». با این حال پیمان ابراهیم هرگز ادعا نکرده است که حل و فصل مناقشه اسرائیل و فلسطین به تمام اختلافات دیگر در منطقه پایان می دهد. آنها در عوض برعکس استدلال کرده اند: صلح و امنیت منطقه ای بدون حل مسئله فلسطین ممکن نیست. در واقع فرض اصلی توافق‌نامه ابراهیم – که صلح و ثبات منطقه‌ای می‌تواند با کنار گذاشتن فلسطینی‌ها به دست آید  با حمله حماس در 7 اکتبر به اسرائیل و هر آنچه که از آن زمان تاکنون رخ داده است کاملاً از بین رفته است. توافق آتش‌بسی که این هفته اجرایی شد بر محوریت فلسطینی‌ها بر امنیت و ثبات منطقه تاکید می‌کند اما همچنین به طور بالقوه فضای دیپلماتیک را برای تعامل مجدد اسرائیل و عربستان تحت رهبری ترامپ ایجاد می‌کند. توافقنامه آبراهام نقطه آشکاری از تداوم بین ترامپ و بایدن است دلایل و تاکتیک‌های آن‌ها ممکن است متفاوت باشد اما هر دو رئیس‌جمهور توهم خطرناکی را ایجاد کرده‌اند که صلح، ثبات و رفاه در خاورمیانه گسترده‌تر می‌تواند با جنگ، هرج و مرج و سلب مالکیت در سرزمین‌های اشغالی فلسطین وجود داشته باشد.

صلح روی کاغذ

علیرغم اینکه توافقنامه ابراهیم به عنوان یک پیروزی دیپلماتیک ستایش می شود بر اساس تعدادی از مفروضات نادرست بنا شده بود در واقع بسیاری از هیجانات پیرامون توافقات عادی سازی در سال 2020 کمتر به ارزش ذاتی آنها مربوط می شود تا نیاز تقریباً بازتابی به ویژه در واشنگتن و سایر پایتخت های غربی برای گردهمایی حول چیزی که به وضوح به نفع اسرائیل است صرف نظر از منافع اسرائیل. همسویی واقعی با اهداف سیاست ایالات متحده مانند راه حل دو کشوری یا ثبات منطقه ای. این تمایل به ادغام «خوب برای اسرائیل» با «خوب برای صلح» در واقع یک ویژگی استاندارد فرآیند دیپلماتیک تحت رهبری ایالات متحده و دلیل اصلی شکست آن در چند دهه گذشته است.اگرچه بسیاری تلاش کرده‌اند تا میخ مربع عادی‌سازی را در سوراخ گرد راه‌حل دو کشور قرار دهند اما واقعیت این است که توافق‌نامه ابراهیم در ابتدا به عنوان راهی برای دور زدن مسئله فلسطین و سرکوب آژانس‌های فلسطینی به این امید که فلسطینی‌ها این کار را انجام دهند، در نظر گرفته شد. چاره ای جز پذیرش هر ترتیب بلندمدتی که ایالات متحده، اسرائیل و منطقه بر آنها تحمیل کردند ندارند. در واقع پیمان ابراهیم خود یکی از گرایش‌هایی بود که علیه راه‌حل دو کشوری کار می‌کرد نشانه‌ای از این که برخی از کشورهای عربی پیش‌روی کرده‌اند و دیگر نمی‌خواهند منافع دوجانبه یا ژئوپلیتیک خود را در برابر اسرائیل تابع این کشور کنند تک‌شاخ از یک کشور مستقل فلسطینی. علاوه بر این توافق‌نامه ابراهیم یکی از معدود منابع اهرمی را که فلسطینی‌ها در گذشته داشتند حذف کرد درگیری نامتقارن با اسرائیل: فشار از سوی همسایگان عرب که عموم مردم هنوز به شدت با آرمان فلسطین همدردی می کردند با انجام این کار آنها همچنین برخی از آخرین انگیزه های باقیمانده اسرائیل را برای پایان دادن به اشغال سرزمین فلسطین یا به رسمیت شناختن حقوق فلسطینیان از بین بردند. فقدان محدودیت‌ها برای اسرائیل فلسطینی‌ها را بیش از پیش در برابر هوس‌های یک اشغال فزاینده خشونت‌آمیز و حداکثری اسرائیل که شاهد گسترش شهرک‌سازی بی‌سابقه خشونت شهرک‌نشینان و سرکوب ارتش اسرائیل علیه فلسطینی‌ها در کرانه باختری و بیت‌المقدس شرقی بود آسیب‌پذیرتر کرده است. جنگ های روتین بیشتر در غزه در سال های 2021 و 2022. این مسائل فقط در زمان نخست وزیری بنیامین نتانیاهو که بازگشت او در اواخر سال 2022 ظهور راست افراطی ترین دولت در تاریخ اسرائیل را رقم زد بدتر شد.در همین حال ادعاهایی مبنی بر اینکه کشورهای عربی می توانند از روابط نوپای خود با اسرائیل برای پیشبرد آرمان فلسطینی ها یا راه حل دو کشوری استفاده کنند هرگز محقق نشد. نه بحرین نه مراکش و نه امارات متحده عربی به دنبال مداخله با اسرائیل برای جلوگیری از تخریب خانه‌ها یا بیرون راندن فلسطینی‌ها از خانه‌هایشان در بیت‌المقدس شرقی یا رسیدگی به گسترش بی‌سابقه شهرک‌سازی و خشونت شهرک‌نشینان در سراسر کرانه باختری نبوده‌اند آنها از نفوذ فرضی خود برای ورود به حمله اسرائیل به غزه استفاده نکرده اند  حمله ای که تاکنون بیش از 46000 فلسطینی را کشته و بسیاری از زیرساخت های غیرنظامی آن را نابود کرده است. از سوی دیگر مقامات اماراتی نسبت به تجارت با شهرک‌نشینان اسرائیلی یا سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اشغالی مانند پست‌های بازرسی اسرائیل ابراز نگرانی نکرده‌اند در حالی که بایدن و دموکرات‌های کنگره برای از بین بردن این ناسازگاری‌ها تلاش کرده‌اند ترامپ و جمهوری‌خواهان هم‌پیمانش که اکثر آنها حتی تظاهر به حمایت از راه‌حل دو دولتی را کنار گذاشته‌اند می‌توانند به سادگی این تناقضات را نادیده بگیرند.

کسب و کار ناتمام

با این حال حتی با وجود گشایش جزئی آتش‌بس ورود سعودی‌ها به توافق‌نامه آبراهام همچنان یک نبرد دشوار برای دولت ترامپ خواهد بود اگر دورنمای توافق اسرائیل و عربستان قبل از 7 اکتبر دور از دسترس به نظر می رسید محیط امروز به میزان قابل توجهی کمتر مهمان نواز است صحنه های وحشتناک مرگ، ویرانی و گرسنگی که در 15 ماه گذشته از غزه بیرون آمده است افکار عمومی را در سراسر جهان عرب و اسلام ملتهب کرده و اعتبار اسرائیل و ایالات متحده را در سراسر جنوب جهانی از بین برده است (برخی از متحدان سنتی غربی در شمال جهانی مانند ایرلند، نروژ و اسپانیا نیز شروع به دوری از اسرائیل کرده اند.) حتی امارات متحده عربی که زمانی فرزند پوستر عادی سازی اعراب و اسراییل بود مجبور شده است که خود را کم اهمیت جلوه دهد روابط با اسرائیل: مشاغل اماراتی دیگر به روابط اسرائیلی خود نمی بالند و روابط گرم رهبران امارات با نتانیاهو سرد شده است به عبارت دیگر جنگ غزه ممکن است توافقات ابراهیم را پاره نکرده باشد  اما عملاً آنها را به یخ انداخته است.برای سعودی ها قیمت عادی سازی روابط با اسرائیل از 7 اکتبر و حمله متعاقب آن به غزه به طور قابل توجهی افزایش یافته است در حالی که محمد بن سلمان ولیعهد این کشور پیش از این تنها به دنبال تعهد لفاظی از سوی اسرائیل به تشکیل کشور فلسطینی بود ریاض اکنون خواستار گام های مشخصی به سوی تشکیل کشور است سعودی‌ها که از میانجی‌گری ایالات متحده ناامید شده‌اند با فرانسه متحد شده‌اند تا ابتکار جدیدی را با هدف نجات هر آنچه ممکن است از راه‌حل دو کشور باقی مانده باشد آغاز کنند. در هر صورت برای ولیعهد که به خاطر احساساتش نسبت به فلسطین مشهور نیست عادی سازی روابط با کشوری که او و دولتش آن را به ارتکاب «نسل کشی» و «پاکسازی قومی» متهم کرده اند دشوار خواهد بود. کیفرخواست دادگاه کیفری بین‌المللی علیه نتانیاهو و یوآو گالانت وزیر دفاع سابق اسرائیل به دلیل جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت مانع دیگری برای ریاض است. موضع فعلی عربستان سعودی را می‌توان با بیانیه‌ای که ماه گذشته در نشست سران عربی-اسلامی در ریاض برگزار شد به بهترین نحو منعکس کرد که نه تنها اتهام نسل‌کشی را تکرار کرد، بلکه خواستار اخراج اسرائیل از سازمان ملل شد  یعنی دقیقاً برعکس عادی‌سازی. علاوه بر این با افزایش هزینه های تعامل منطقه ای با اسرائیل بازده مورد انتظار تنها کاهش یافته است. تنها چیزی که عربستان و دیگر رهبران خلیج فارس بیش از هر چیز ارزش قائل هستند ثبات است اما در 15 ماه گذشته  که شاهد نابودی غزه توسط اسرائیل جنگ گسترده با لبنان و اشغال آن حملات تند و تیز با ایران و تهاجم و تصرف بخش‌های وسیعی از خاک سوریه در پی سقوط بشارال بوده است رژیم اسدهر چیزی جز باثبات بوده است اگر وعده توافق ابراهیم صلح و ثبات بود واقعیت به اصطلاح خاورمیانه جدید نتانیاهو خونریزی و بی ثباتی بی پایان بوده است. آنچه امروز ارائه می شود دیدگاهی نیست که شامل ادغام صلح آمیز اسرائیل در منطقه باشد بلکه دیدگاهی مبتنی بر تسلط خشونت آمیز اسرائیل بر آن است.پیمان های ابراهیم نه تنها صلح و امنیت را برای خاورمیانه به ارمغان نیاورده است بلکه در واقع با جرأت بخشیدن به پیروزی اسراییل تقویت حداکثری اسرائیل و تضمین مصونیت اسرائیل به ایجاد عکس آن کمک کرده است همانطور که رویدادهای اخیر به وضوح نشان می دهد، این باور که عادی سازی اعراب-اسرائیل می تواند از روی سر و یا به هزینه فلسطینی ها انجام شود در بهترین حالت اشتباه و در بدترین حالت خطرناک بود نزدیک به سه سال و مرگبارترین خشونت در تاریخ درگیری اسرائیل و فلسطین طول کشید تا دولت بایدن بالاخره با این واقعیت کنار بیاید دولت ترامپ بهتر است همین درس را بیاموزد.

درج یک دیدگاه