بررسی جایگاه اسب در فرهنگ ترکمن
1- آط آدمینگ قاناتی دیر
اسب بال انسان است.
۲- آط ایرسغالی آلیندا
روزی اسب بر پیشانی آن است.
۳- آط اوستی خیالی، داغ باشی دومانلی
سوار شدن بر اسب رویایی است مثل قله کوه که مه آلود است.
۴- آط دوستی، آتا دوستی
دوستی اسب مثل دوستی پدر و پسر است.
۵- آط بولسا حمایت تاپیلار
اگر اسب باشد حمایت و حامی پیدا می شود.
۶- آط دمیندن گون توتولار
از نفس و دَم اسب خورشید می گیرد.
۷- آط مونن قاررئماز
کسی که اسب سوار میشود پیر نمیشود.
۸- قوش قاناتینا، أر آطینا
پرنده به بال خود و مرد مبارز به اسب خود مینازد.
۹- آط آرریقلیقدا، قیز غاریپلیقدا
اسب در لاغری و دختر در فقر، غیرتمند است.
۱۰- آط آلسانگ عقلینگ سالیپ آل
در خرید اسب عقل خودت را بکار ببر.
11- آط آلسانگ یورغا بیلن یؤریش آل، هِلی آلسانگ عقل بیلن هوش آل
اگر اسب می خری اسب یوروغه و رهرو بخر و اگر زن می خواهی زنی باهوش و عاقل انتخاب کن.
۱۲- آط آلسانگ قونان آل، دویه آلسانگ اینن
اسب میگیری اسب دو سال بگیر، شتر میگیری شتر ماده بخر.
۱۳- آط آلماقانگ اِیِر آل
قبل از خرید اسب زینش را بخر.
۱۴- دُول گؤز بیلن عیال آلما، پیاده گؤز بیلان آط
با نگاه و مشورت زن مرده زن نگیر و با مشورت یک پیاده اسب نخر
۱۵- آط باسیشیندان بللی، أر باقیشیندان
اسب از راه رفتنش و مرد از نگاهش معلوم است.
۱۶- بدو جُل (جول) ایچینده، گوهر کـۆل ایچینده
اسب زیر جل و گوهر زیر خاکستر ارزش دارد.
۱۷- آط آیلامدا بللی، بای سایاندا
اسب در میدان مسابقه و مرد ثروتمند در بخشش خودش را نشان می دهد.(سایماق= ساناماق، شمارش پول و غیره)
۱۸- آط آیلانار، قازیقدا دورار
اسب میگردد تا که آخر سر کنار میخ طویله میایستد.
۱۹- آط اۆرکن یرنیدن، أر قورقان یریندن
اسب از جایی که رم بکند و مرد از جایی که بترسد بر حذر است.
۲۰- آط اؤز ایهسینینگ آستیندا آغساماسین
اسب هرگز زیر دست صاحب خود نلنگد.
21_ آط باسمایین دیین یرینه باسار،ایش دۆشمه ین دیین یرینه دۆشار
اسب جایی که قرار نیست پا بگذارد می رود،کاری که نباید پیش بیاید، پیش میآید.
۲۲- آط یگیدینگ مرادی
اسب آرزوی مرد جوان است.
23- آط توینیغینا آط جیدار
فقط اسب می تواند لگد اسب را تحمل کند.
۲۴- آط ساقلاماق دؤولت
نگهداری اسب دولت و برکت است.
۲۵- آطچاپشیندان بللی، قوش اوچوشیندان
اسب از دویدن اش، پرنده از پروازش معلوم است.
۲۶- آط قادرینی مینان بیلر، اوق قادرینی آتان
قدر اسب را کسی که سوارش شده می داند و قدر تیر را کسی که رها کرد می داند.
۲۷_ آط کیمینگکی؟ مینهنینگکی
اسب مال کیست مال کسی که سوارش باشد.
۲۸- آو اُورونینگقی، آط سـۆرهنینگکی
شکار مال کسی است که زده است اسب مال کسی است که آنرا میراند.
۲۹- آط مینهنینگکی، دون گِیهنینگکی
اسب مال کسی است که سوارش می شود لباس مال کسی است که میپوشد.
۳۰- آط اۆستینه مـۆنهنی تانار
اسب کسی را که سوارش است میشناسد.
۳۱- آغاچ اکنی بیلر،آط باقانی
درخت کسی که آنرا بکارد می شناسد اسب نیز مربی خود را میشناسد.
۳۲- آط قیلیغنی ایه سی بیلر
اخلاق اسب را فقط صاحبش میداند.
۳۳- آط آتا،أر دایا
اسب به پدرش و مرد به داییش می رود.
۳۴- آط مینده آتانگ اؤینه بار،دون گیده دوغانینگ اؤینه
وقتی اسب سوار شدی اول خانه پدرت برو و وقتی لباس نو پوشیدی به خانه برادرت برو.
۳۵- آطینگ بارقا یول تانی، آتانگ بارقا دوست تانی:
تا زمانی که اسب داری راه ها را بشناس و تا زمانی که پدرت زندست دوستانت را بشناس.
۳۶- آطی آط بولینچا،ایه سی مات
تا اسبی اسب شود صاحب اش مات میشود آن دنیایی را می بازد.
۳۷- آطی بولانینگ ایتی بولار
کسی که اسب دارد سگ هم دارد.
۳۸- آطی دؤوِک قارریدار، یگیدی اوراق
اسب را خرمن پیر میکند و جوان را درو کردن
۳۹- آطی یاغ بیلن،دویانی داغ بیلن
اسب را با دادن چربی و شتر را با داغ کردن نگه دار.
40- ایکی آط دپیشر،آراسینده اشک اولور
دو اسب به هم لگد می زنند بین آنها الاغ می میرد.
41- ایکی آط قاپا گلمه سین، بیر قاپی دن گیدمه سین
دو اسب با هم به خانه ای نیایند اگر هم چنین شد دیگری نرود.
۴۲-اییم لی آط آرماز، آیاولی دون توزیماز
اسبی که خوراک آن خوب است خسته نمیشود و لباسی که حاشیه ی آن دوخته شده است از بین نمی رود.
43- آط جول ایچینده، قیز کول ایچینده:
اسب با جل اش، دختر با کار و زحمتش (در کار و زحمت- اینجا منظور از خاکستر نشانه کار و زحمت است) پوشیده با ارزش است.
۴۴- یاخشی آط اؤنگـۆنی گؤزلأر یاغشی ییگیت سونگونی
نگاه اسب خوب به پیش است ونگاه مرد خوب به عاقبت کار.
۴۵- یر قـانی آط دئر
اسب مایه حیات زمین است مثل خون برای انسان.
۴۶- آطلانان آتاسینی تانیمز
کسی اسبش را زین کرد دیگر کسی را نمی شناسد.
۴۷- یاخشی آطا بیر قامچی، یامان آطا مونگ قامچی
اسب خوب یک شلاق کافیست،اسب بد هزار شلاق نیز کارگر نیست.
۴۸- آط آرریق دا بولسا، اشک دن آرتیق
اسب لاغر هم باشد از الاغ سرتر است.
۴۹- آط قارریسا حـؤوره قاویلار
اسب پیر به عنوان سلیمی استفاده می شود.
۵۰- آط تاپیلیانچا، اشک ساقلا
تا اسب پیدا کنی خر نگهدار.
۵۱- آط آی لیغنی قورار،دویه ییل لیغنی
اسب ماهانه ی خود را و شتر سالیانه خود را محافظت می کند.
۵۲- آطی اوت بیلن توت، قوشی ایت بیلن
اسب را با علف و پرنده را با گوشت رام کن.
۵۳- آط آنگلان یرینده طوی بولار:
اسب هر جا غلت بخورد اونجا شادی می شود. (آنگلان؟ یعنی چیزی را درک کردن، فهمیدن)
۵۴- آط آیلانیپ قازیغنی تاپار، سو آیلانیپ پسینی
اسب می گردد و بالاخره میخ طویله خود را پیدا می کند،آب نیز زمین پست را برای گذر پیدا می کند.
۵۵- آطی سمرتسنگ بیر درینگه دال بولار
اسب را اگر چاق کنی کنی روزی به دردت میخورد.
۵۶- آرریق آطا آغیر قامچی یوک
برای اسب لاغر شلاق نیز بار سنگین است.
۵۷- تِکِلدگینگ قدرینی ایه سی بیلماز آط بیلر، یاغشی ییگیدینگ قدرینی اوباسی بیلمز یاد بیلر
قدر پوشش زیر زین را صاحبش نمی داند اما اسب خیلی خوب می داند و قدر مرد خوب را ایل اش نمی داند اما بیگانه می داند.
۵۸- آط دا آیاق بولسا، باشغاسین بولماز، أرده غیرات بولسا ایشی قین بولماز
اگر اسب دارای پاهای قوی و بلند باشد دیدن بقیه اعضاء نمی خواهد،مرد اگر با غیرت باشد کارش مشکل نخواهد شد.(مختومقلی)
۵۹- آط کره سی آرتدیرر، یابی کرهسی تسدیرر
کره اسب پس از یک سالگی از کره یابو متمایز میشود.
۶۰- آطی قامچی بیلن سـۆرمه، سویله بیلن سور:
اسب را با شلاق نران با محبت بران.
برگرفته:منینگ صحرام
سلام
بسیار عالیست
اطلاعات جامعی فراهم شده است.
با آرزوی موفقیت و سربلندی برای ترکمنهای جهان
درج یک دیدگاه